علت کند شدن کامپیوتر چیست؟
زمانی که کامپیوتر به کندی شروع به کار می‌کند و کاربر با پاپ آپ‌های فراوانی روبه‌رو می‌شود، بیشتر مردم فکر می‌کنند که این مشکل به خاطر یک ویروس یا بدافزار به وجود آمده است.
زمانی که کامپیوتر به کندی شروع به کار می‌کند و کاربر با پاپ آپ‌های فراوانی روبه‌رو می‌شود، بیشتر مردم فکر می‌کنند که این مشکل به خاطر یک ویروس یا بدافزار به وجود آمده است.
کامپیوترها برای سهولت و سرعت بخشیدن به زندگی انسان‌ها به وجود آمده‌اند؛ اما بعضی وقت‌ها آنقدر مشکلات بزرگی برای این وسایل آرامش‌ساز به وجود می‌آیند که فلسفه وجودیشان کاملاً زیر سؤال می‌رود؛ وقتی کامپیوتر کند عمل می‌کند، بیشتر توصیه می‌شود که روی آن آنتی ویروس نصب کنید یا رم آن را ارتقاء دهید و یا حتی ویندوز را دوباره نصب کنید.
شما دقیقاً از دلیل این کندی خبر ندارید؛ مطالبی که در زیر می‌آید هم تصورات و فرضیه‌های غلط عامه کاربران در مورد علت عملکرد کند کامپیوتر را بازگو می‌کند و هم راه‌حل‌هایی برای بهبود و رفع این مشکل ارائه می‌کند؛ شما را به مطالعه این موارد دعوت می‌کنیم.
*فرضیه اول: نصب یک آنتی ویروس گران قیمت می‌تواند سرعت کامپیوترم را افزایش دهد
زمانی که کامپیوتر به کندی شروع به کار می‌کند و کاربر با پاپ آپ‌های فراوانی روبه‌رو می‌شود، بیشتر مردم فکر می‌کنند که این مشکل به خاطر یک ویروس یا بدافزار به وجود آمده است.
معمولاً بعد از این نتیجه‌گیری، بیشتر کاربران تصمیم می‌گیرند یک آنتی ویروس جدید خریداری کنند؛ در بیشتر مواقع خیلی از این کاربران یک آنتی ویروس نصب شده بر روی سیستم خود دارند اما می‌خواهند با یک آنتی ویروس دیگر، قدرت دفاعی کامپیوتر خود را افزایش دهند؛ اما محافظت در مقابل بدافزارها آنقدرها هم که دیگران تصور می‌کنند کار مشکلی نیست.
چرا این فرضیه اشتباه است؟ اول از همه بیایید در مورد چرایی آلوده شدن کامپیوترتان صحبت کنیم؛ الفبای دفاع در برابر بدافزارها با «مرور امن وب» آغاز می‌شود؛ دانلود یک فایل مشکوک، کلیک روی پاپ آپ‌های اینترنتی و یا کلیک بر روی لینک‌های ناشناس که برای شما از طریق پست الکترونیک ارسال می‌شوند، خطر ویروسی شدن کامپیوتر شما را افزایش می‌دهند؛ اگر این کارهای پرخطر را انجام ندهید، به احتمال خیلی زیاد، کامپیوتر شما ویروسی نخواهد شد.
حالا باید در مورد آنتی ویروس صحبت کرد؛ داشتن یک آنتی ویروس روی کامپیوتر بسیار مهم است اما مهمتر از آن داشتن یک آنتی ویروس خوب است؛ از به روز بودن و قابل اطمینان بودن آن باید مطمئن باشید؛ اگر اینگونه باشد، پس کامپیوتر شما در امان خواهد بود.
بعد از آن باید توجه کرد که از چه آنتی ویروسی استفاده می‌کنید؛ بعضی نرم افزارها همچون نورتون یا مک‌آفی باعث کندی سیستم خواهند شد؛ در واقع استفاده از این نرم افزارها می‌تواند باعث کندی کامپیوتر شما باشد. برای مرتفع شدن این مشکل می‌توانید از نرم افزارهای دیگری همچون Microsoft Security Essentials که هم رایگان است و هم سبک، استفاده کنید؛ تازه با نصب این اپلیکیشن اگر در حال بارگذاری یک فایل مشکوک باشید، Microsoft Security Essentials به شما هشدار خواهد داد؛ در اینجا باید بگویم که ویندوز 8 خود به صورت پیش فرض Windows Defender دارد، پس نیازی به نصب آنتی ویروس ندارند.
توجه: هیچگاه به طور همزمان از دو نرم افزار آنتی ویروس روی یک سیستم استفاده نکنید.
استثنائات؛ یک آنتی ویروس خوب و سبک می‌تواند از شما در مقابل بدافزارها حفاظت کند اما نمی‌تواند از نصب «کرپ ورها» (Crapware) جلوگیری کند؛ کرپ ورها در اصل بدافزار نیست؛ این نرم افزارهای اضافی، اپلیکیشن‌هایی هستند که در هنگام نصب یک نرم افزار، به همراه آن نصب می‌شوند و سرعت کامپیوتر شما را کاهش می‌دهند.
در آخر این مقاله بیشتر در مورد این افزارها صحبت خواهم کرد اما یک راه‌حل سریع را در اینجا برای شما ذکر می‌کنم: به کنترل پنل وارد شده و قسمت Add/Remove Programs را باز کنید؛ برنامه‌هایی که نمی‌شناسید یا تولیدکننده‌های آنها برای شما ناشناسند را از روی کامپیوتر خود پاک کنید.
*فرضیه دوم: شما نیاز به یک رم و هارد دیسک با فضای بیشتر دارید
راه حل دومی که به ذهن مردم می‌رسد، مربوط به ارتقاء حافظه رم و دیسک سخت کامپیوتر می‌شود؛ بیشتر مردم فکر می‌کنند که رم و هارد بیشتر، سرعت عملکرد کامپیوتر را بیشتر می‌کند؛ اگر کامپیوتر شما قدیمی نباشد، آپگرید کردن و ارتقاء نرم افزاری هیچ دردی از شما دوا نمی‌کند.
چرا این فرضیه اشتباه است؟ نصب حافظه رم بیشتر به کامپیوتر شما قابلیت‌های بیشتری در مالتی تسکینگ (چندوظیفگی) می‌دهد؛ در غیر این صورت زمانی که از نرم افزارهایی که حافظه زیادی از رم را مصرف می‌کنند (همانند فتوشاپ) لازم است که شما فضای رم 2 تا 4 گیگابایت در اختیار داشته باشید.
البته بسیاری از کامپیوترهای به روز از این میزان رم برخوردارند؛ این مسئله برای هارد دیسک شما هم پابرجاست؛ اگر فضای آن لبریز و کاملاً پرشده، می‌توانید هارد دیسک خود را افزایش دهید در غیر این صورت اگر حتی فقط 10 درصد حافظه سخت کامپیوتر شما خالی باشد نیاری به ارتقاء و افزایش آن نخواهد بود.
استثنائات؛ اگر کامپیوتر شما یک گیگابایت یا کمتر حافظه داشته باشد، رم آنرا افزایش دهید؛ اگر کار شما طوری است که همزمان از چند نرم افزار استفاده می‌کنید، بهتر است رم کامپیوتر شما بین 2 تا 4 گیگابایت حافظه داشته باشد؛ بهتر است برای بهینه سازی استفاده از رم کامپیوتر، از نرم افزارهای نمایشگر بررسی وضعیت رم استفاده کنید.
ارتقاء سخت افزاری بیشتر به درد نرم افزارهایی همانند آنهایی که برای ویرایش ویدیو و یا عکس مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌خورد؛ اول از 64 بیتی بودن ویندوز خود مطمئن شوید، پس از آن می‌توانید رم کامپیوتر خود را حتی تا 8 گیگابایت افزایش دهید.
اگر می‌خواهید هارد درایو خود را ارتقاء دهید، بهتر است ارتقاء از نوع سرعتی و حجمی‌باشد؛ یعنی هارد درایو خود را به «حافظه حالت جامد» یا همان SSD تغییر دهید؛ در واقع این کار، بهترین ارتقائی خواهد بود که برای کامپیوترتان اعمال می‌کنید.
*فرضیه سوم: کامپیوتر شما کهنه و فرسوده شده است
بسیاری از مردم تصور می‌کنند که اجزای داخلی کامپیوتر، با گذشت زمان کند، کهنه و فرسوده می‌شوند؛ درست است که کامپیوتر شما تا ابد کار نمی‌کند اما سخت افزار آن تا روزی که از کار بیافتد همانند روز اول کار می‌کند.
توجه: با استفاده بیشتر شما از دستگاه، سرعت آن کند نمی‌شود.
چرا این فرضیه اشتباه است؟ دلیل کاهش سرعت کامپیوتر شما در طول زمان حتی اگر تعداد زیادی اپلیکیشن داشته باشید، به علت این است که نرم افزارها روزبه‌روز ویژگی‌هایشان افزایش می‌یابد و به قدرت بیشتری برای عملکرد بهتر و پرسرعت‌تر نیاز خواهند داشت.
در حالت تئوری اگر شما یک نرم افزار را نصب کرده و هیچ وقت بروزرسانی نکنید، همه چیز مثل روز اول و با سرعت بالا کار خواهد کرد؛ اما این کار نه عملی خواهد بود و نه امن؛ چراکه سخت افزار کامپیوتر شما کهنه می‌شود اما شما متوجه آن نمی‌شوید؛ به جای آن، یک روز این کامپیوتر از کار می‌افتد؛ در واقع این از کارافتادگی ناگهانی به شما یادآوری می‌کند تا به صورت منظم از کامپیوتر خود پشتیبان‌گیری کنید.
بسیاری از شما مطمئناً به این مسئله اشاره خواهید کرد که در این موضوع یک استثناء وجود دارد و آن هارد درایو است؛ هارد درایوها هرچه پیرتر می‌شوند، کندتر می‌شوند؛ اگر این اتفاق برای کامپیوتر شما در حال رخ دادن است، حواستان را خوب جمع کنید؛ چراکه ممکن است فایل‌های مهم شما آسیب ببینند و یا کاملاً از بین بروند.
شما می‌توانید همیشه هارد دیسک خود را برای دیدن این که آیا بدسکتور دارد یا نه مورد بررسی قرار دهید؛ برای این کار وارد Command Prompt شده و این فرمان را اجرا کنید:
chkdsk c: /r؛ این کار باعث پیداشدن خطاهایی می‌شود که نمی‌توانند درست شوند، پس حتماً از کامپیوتر خود پشتیبان بگیرید و‌هارددرایو خود را آپگرید کنید؛ اگر این کارها را انجام ندهید، در آینده نزدیک با مشکل مواجه خواهید شد.
استثنائات؛ بعضی از دیسک‌های حالت جامد قدیمی هستند و می‌توانند در طول زمان کند شوند؛ اما دیگر قسمت‌های کامپیوتر شما با این مشکل روبه رو نخواهند شد.
*فرضیه چهارم: شما باید سیستم عامل کامپیوترتان را دوباره نصب کنید
نصب کامل و درست یک سیستم عامل می‌تواند باعث سرعت و افزایش بهره‌وری کامپیوتر شود اما این کاری نیست که شما باید انجام دهید؛ همانطور که در بالا گفتم، کامپیوتر شما با نصب و استفاده از نرم افزارهای جدید و پرقدرت‌تر کند می‌شود؛ اگر زمانی احساس کردید که باید سیستم عامل کامپیوتر تعویض شود، به خاطر این است که برنامه‌های غیرکاربردی و بدردنخور نصب کرده‌اید و ویندوز یا OS X را با کُندی مواجه کرده‌اید.
چرا این فرضیه اشتباه است؟ نصب دوباره یک سیستم عامل باعث افزایش سرعت کامپیوتر می‌شود، چراکه تمام پلاگین‌ها و اپلیکیشن‌ها و دیگر ابزارهایی را که نصب کرده بودید، از روی کامپیوتر شما حذف می‌شوند؛ با این کار کامپیوتر سریع‌تر از گذشته به کار خود ادامه خواهد داد، اما تا زمانی که همان برنامه‌های غیرکاربردی را دوباره نصب نکنید! به جای نصب دوباره هرچند وقت یکبار به برنامه‌هایی که نصب می‌کنید، دقت کنید و تعداد آنها را به حداقل برسانید؛ توجه بیشتری هم به پلاگین‌های ویندوز اکسپلورر، آنتی ویروس سیستم و دیگر برنامه‌هایی که در زمینه فعال هستند داشته باشید.
استثنائات؛ اگر کامپیوتر جدیدی خریداری کردید که نرم افزارهای نصب‌شده پیش فرض زیادی دارد، نصب یک سیستم عامل جدید می‌تواند کمک بزرگی باشد؛ البته با پاک کردن آن نرم افزارها هم می‌توانید از فکر نصب یک سیستم عامل جدید بیرون بیایید.
*فرضیه پنجم: باید کامپیوتر من دفراگمنت شود یا رجیستری آن پاکسازی شود
مطمئناً شما از کارهایی که به عنوان «نگهداری از کامپیوتر» از آنها یاد می‌شوند، با خبر هستید؛ انجام این امور باعث افزایش سرعت کامپیوترهایی که لبریز از اطلاعات و نرم افزارهای مختلف هستند می‌تواند کارساز باشد؛ در زیر به تعدادی از این امور محدود اشاره می‌کنیم.
دفراگمنت کردن (یکپارچه سازی): ویندوز‌های ویستا، 7، 8 و سیستم عامل مک بصورت خودکار هارد درایو کامپیوتر را دفراگ می‌کند؛ اما اگر هنوز از ویندوز ایکس پی استفاده می‌کنید، باید این کار را دستی انجام دهید.
پاک کردن رجیستری: زمانی که برنامه‌ای را از روی کامپیوتر حذف می‌کنید، در بیشتر مواقع آنها اطلاعاتی را روی رجیستری کامپیوتر بر جای خواهند گذاشت؛ این اطلاعات ممکن است که کارایی نداشته باشند اما سرعت کامپیوتر شما را کند نمی‌کنند؛ استفاده از برنامه‌هایی که برای پاک کردن رجیستری مورد استفاده قرار می‌گیرند، تاحدی خطرناک است پس بهتر است از آنها دور بمانید و کاری با رجیستری نداشته باشید.
پاک کردن پریفچینگ (Prefetching) یا واکشی اولیه ویندوز: پریفچ یا واکشی، ویژگی است در سیستم عامل ویندوز که برای شروع سریع‌تر نرم افزارها و اپلیکیشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ من نمی‌دانم چرا بعضی‌ها فکر می‌کنند پاک کردن پریفچ ویندوز باعث افزایش سرعت کامپیوتر می‌شود اما باید بگویم نه تنها این کار هیچ کمکی به سیستم شما نمی‌کند، بلکه باعث کندی و حتی بروز مشکل‌های جدید در آن می‌شود.
غیر فعال کردن حالت ویندوز ریستور (بازگرداندن سیستم) یا از کار‌انداختن دیگر سرویس‌های ویندوز: ممکن است ویندوز بعضی سرویس‌ها که شما نیاز نداشته باشید را اجرا کند اما غیرفعال کردن آنها کمکی به افزایش سرعت کامپیوتر نمی‌کند؛ درحقیقت اگر شما سرویسی را قطع کنید ممکن است با مشکل روبه‌رو شوید.
خوب! پس چگونه می‌توان یک کامپیوتر کند را نجات داد؟
ما تا اینجا سعی کردیم به شما بگوییم که چه کارهایی را انجام ندهید اما خوب هنوز کامپیوتر شما کند است و شما راه‌حل هستید؛ در اینجا به شما چند راه را نشان می‌دهیم:
از اجرای چند اپلیکیشن بطور همزمان خودداری کنید؛ نگاهی به نوار منوی سیستم بیاندازید؛ اگر بیشتر از چند آیکون مختصر در آن مشاهده کردید، باید بدانید که نباید اینطور باشد و ممکن است در این حالت کامپیوتر شما عملکرد کندی از خود نشان دهد؛ اگر برنامه‌ای بدون خواست شما فعال می‌شود، آنرا از استارت آپ حذف کنید.
اگر نمی‌دانید بعضی از این آیکون‌ها به چه منظور فعال هستند، باید از مفید بودن یا غیر مفید بودن برای کار خود از آنها مطمئن شوید؛ اگر بدرد کارتان می‌خورد، آنرا نگه دارید؛ در غیر این صورت بهتر است، پاک شود.
*نصب برنامه‌های اضافی خودداری کنید
بعضی اوقات یک اپلیکیشن ساده می‌تواند تمام کامپیوتر را در حالت توقف و ایستایی نگه دارد؛ این ممکن است به خاطر اجرای سرویس‌های غیر ضروری در زمینه کامپیوتر باشد که خود را به ویندوز اکسپلورر متصل می‌کنند و موجب کاهش سرعت و کارایی کامپیوتر شما می‌شوند؛ یادتان باشد قرار نیست همه اپلیکیشن‌های دنیا را در کامپیوتر خود نصب کنید؛ در ضمن یاد بگیرید به پیشنهادات سایت‌ها و سرویس‌های مختلف مبنی بر نصب برنامه‌ها و نوار ابزارهای مرورگر نه بگویید.
*اگر به یک اپلیکیشن مشکوک هستید، از خودتان بپرسید
آیا کامپیوتر من زمانی که اپلیکیشن بسته باشد بهتر کار می‌کند؟ اگر اینطور است پس باید آن را پاک کنید؛ برای روشن شدن بیشتر این مسئله یک مثال برای شما می‌آورم؛ من شخصاً آیتونز را یک برنامه اضافی می‌دانم چراکه خود را در هر جایی قرار می‌دهد و در زمان اجرا باعث کندی زیاد سیستم می‌شود.
اگر واقعاً آنقدر این نرم افزار را دوست دارید که زندگی بدون آن برای شما محال خواهد بود، پس بهتر از یک پلیر بهتر و سبک‌تر استفاده کنید و زمانی آیتونز را فعال کنید که بخواهید دستگاهتان را با کامپیوتر همگام یا اصطلاحاً «سینک» (Sync) کنید.
*از پُر کردن نرم افزارها با اطلاعات زیاد خودداری کنید
هرچه بیشتر روی یک نرم افزار فشار بیاورید، مطمئناً کُندتر عمل خواهد کرد؛ پخش کننده موسیقی سیستم هرچه قطعات آهنگ بیشتری داشته باشد، کندتر عمل می‌کند؛ پس حتماً موزیک‌هایی که لازم ندارید را حذف کنید؛ همچنین مرورگر شما هرچه پلاگین و افزونه‌های بیشتری داشته باشد، آرام‌تر کار می‌کند؛ پس بهتر است افزونه‌های اضافی را پاک کنید؛ هرچه فشار کمتری بر اپلیکیشن‌ها وارد کنید، آنها سریع‌تر کار می‌کنند.
*به طور منظم سیستم را مورد ارزیابی قرار داده و امور مربوط به نگهداری را انجام دهید
هرچند وقت یکبار به طور منظم امور مربوط به نگهداری همچون به روز رسانی نرم افزارها، پاک کردن فایل‌های موقت (Temporary Files) و پاک کردن برنامه‌های اضافی را انجام دهید.
مسلماً این موارد زمانی به درد می‌خورند که شما درحال استفاده از یک کامپیوتر جدید باشید؛ اگر شما بخواهید جدیدترین نسخه فوتوشاپ را روی یک کامپیوتر قدیمی با قدمت 10 سال اجرا کنید، مطمئناً موفق نخواهید شد؛ حتی اگر اجرا هم شود، نمی‌توان برای عملکرد سریع آن کاری انجام داد؛ اما سوای کامپیوترهای قدیمی یا سیستم‌هایی که در شرایط ویژه هستند، باید قادر باشید از هر کامپیوتری بیشترین استفاده را کنید و با مراقبت از آن، از سرعت بیشتر آن لذت ببرید.
موارد مذکور در این مقاله را روی کامپیوتر کُند خود اعمال کنید تا تأثیرات آنرا ببینید؛ راستی تجربه‌های خود را با ما و خواننده‌های زومیت در میان بگذارید.