پست الکترونیکی E-Mail

شهروندان اینترنت روزانه میلیون ها نامه الکترونیکی را برای یکدیگر ارسال می نمایند. مبادله نامه های الکترونیکی یکی از اولین سرویس های اینترنت محسوب شده و امروزه از آن به عنوان یک ابزار ارتباطی قدرتمند استفاده می گردد . در زمان ارسال یک نامه الکترونیکی ، فرآیند گسترده و مسیری طولانی طی خواهد شد.

یک پیام E-Mail
اولین پیام ارسال شده توسط نامه الکترونیکی در سال 1971 توسط مهندسی با نام "Ray Tomlinson" انجام شده است . قبل از تحقق رویداد فوق ، صرفا" امکان ارسال پیام برای کاربران موجود بر روی یک کامپیوتر میسر بود. پیام ارسالی توسط Tomlinson قابلیت ارسال پیام به سایر ماشین های موجود بر روی اینترنت با استفاده از علامت "@" به منظور مشخص نمودن ماشین دریافت کننده بود. E-Mail ، یک پیام متنی ساده است که برای گیرنده پیام ارسال می گردد. نامه های الکنترونیکی در ابتدا و هم اینک اغلب بصورت متن های کوتاه می باشند. در برخی موارد ممکن است ، فرستندگان نامه های الکترونیکی با افزودن "ضمائم " ، حجم یک نامه الکترونیکی را افزایش دهند.

سرویس گیرندگان E-mail
به منظور مشاهده نامه های الکترونیکی دریافت شده ، می بایست از برنامه های سرویس گیرنده نامه های الکترونیکی استفاده کرد. برخی از کاربران از برنامه معروف outlook و یا outlook express شرکت مایکروسافت ، Eudora و یا Pegasus بمنطور مشاهده نامه های الکترونیکی استفاده می نمایند. افرادیکه از خدمات پست الکترونیکی رایگان نظیر Hotmail و یا Yahoo استفاده می نمایند ، از یک برنامه سرویس گیرنده که بصورت یک صفحه وب نمایش داده می شود ، استفاده می نمایند. برنامه های سرویس گیرنده صرفنظر از نوع خود ، دارای وظایف زیر می باشند :

نمایش لیست تمام پیام های موجود در صندوق پستی از طریق " عناوین پیام ها " . عنوان یک پیام مشخص کننده فرستنده ، موضوع ، تاریخ و زمان و اندازه پیام است .

امکان انتخاب یک پیام از طریق عنوان آن فراهم شده ومطالعه محتویات پیام

امکان ایجاد پیام های جدید و ارسال آنها وجود خواهد داشت . برای ارسال یک پیام می بایست آدرس گیرنده ، موضوع پیام را مشخص و در ادامه محتویات پیام را تایپ کرد.

اکثر برنامه های سرویس گیرنده پیام های الکترونیکی امکان اضافه کردن ضمائم به یک پیام را نیز فراهم می آورند. برنامه های فوق همچنین امکان ذخیره کردن ضمائم موجود در پیام های دریافت شده را نیز دارا می باشند.

یک سرویس دهنده ساده پست الکترونیکی
به منظور ارسال یک نامه الکترونیکی ، برنامه سرویس گیرنده موجود می بایست به یک سرویس دهنده پست الکترونیکی مرتبط گردد. برخی از ماشین های موجود بر روی اینترنت با نصب نرم افزارهای لازم بعنوان " سرویس دهنده " در شبکه ایفای وظیفه می نمایند. سرویس دهنده وب ، سرویس دهنده telnet ، سرویس دهنده Ftp و سرویس دهنده پست الکترونیکی ، نمونه هائی از سرویس دهندگان موجود در اینترنت می باشند. میلیون ها سرویس دهنده بر روی اینترنت به ارائه خدمات و سرویس های مورد نظر به سرویس گیرندگان فعالیت می نمایند. برنامه های نصب شده بر روی سرویس دهندگان بصورت شبانه روزی در حالت اجراء بوده و به پورت های خاصی گوش فرا می دهند. این نوع برنامه ها در انتظار ارتباط سایر برنامه ها ( سرویس گیرندگان) از طریق پورت مربوطه می باشند. یک برنامه سرویس دهنده پست الکترونیکی در ساده ترین ( حالت آموزشی ) حالت بصورت زیر عمل می نماید:

هر شخص بر روی سرویس دهنده دارای یک Account به منظور ارسال و دریافت نامه الکترونیکی است .

برای هر یک از افرادیکه دارای Account می باشند ، یک فایل ساده متنی در فولدر مورد نظر ذخیره می گردد.

افرادیکه تمایل به ارسال نامه الکترونیکی برای شخص بخصوصی را داشته باشند ، می بایست یک پیام متنی را با استفاده از یک برنامه سرویس گیرنده ارسال نمایند. پس از آماده نمون پیام ، با فشردن دکمه "ارسال" ، پیام مورد نظر برای گیرنده ارسال خواهد شد. در این حالت برنامه سرویس گیرنده با برنامه سرویس دهنده ارتباط برقرار و پیام حاوی آدرس فرستنده ، گیرنده و محتویات مورد نظر را برای سرویس دهنده مورد نظر ارسال می نماید.

سرویس دهنده ممکن است اطلاعات دریافت شده را با یک فرمت مناسب به انتهای فایل متنی که برای هر فرد با نام Account وی ایجاد شده ، اضافه می نماید.

سرویس دهنده ممکن است اطلاعات دیگر نظیر : زمان و تاریخ دریافت پیام را نیز ذخیره نماید. در صورت ارسال نامه های الکترونیکی دیگر برای یک گیرنده خاص ، سرویس دهنده پیام های دریافت شده را به انتهای فایل متنی ( حاوی پیام های مربوطه) اضافه می نماید. گیرنده پیام های الکترونیکی از برنامه سرویس گیرنده خود به منظور دریافت و مشاهده نامه های الکترونیکی استفاده می نماید :"

برنامه سرویس گیرنده از سرویس دهنده می خواهد که یک نسخه از فایل متنی مربوط به شخص گیرنده را ارسال نماید.

برنامه سرویس گیرنده از سرویس دهنده می خواهد که محتویات فایل متنی را حذف نماید.

برنامه سرویس گیرنده قادر به ذخیره سازی فایل متنی حاوی پیام ها بر روی کامپیوتر خود است .

در فایل متنی ذخیره شده بدنبال خطوطی باشد که با عنوان " از : " وجود دارند.

برنامه سرویس گیرنده قادر به نمایش لیست تمام پیام ها بر اساس عناوین مربوطه است .

مثال فوق صرفا" یک سیستم بسیار ساده ارسال و دریافت پست الکترونیکی را نشان می داد. در ادامه به بررسی یک سیستم واقعی پست الکترونیکی خواهیم پرداخت .

سیستم پست الکترونیکی واقعی
سیستم واقعی پست الکترونیکی دارای دو سرویس دهنده متفاوت بوده که بر روی یک ماشین اجراء می گردند. یکی از سرویس دهندگان ، سرویس دهنده SMTP)Simple Mail Transfer Protocol) بوده و مستولیت پیام های ارسالی ( خروج ) نامه های الکترونیکی، را برعهده دارد. سرویس دهنده دوم ، POP3)Post office Protocol) نامیده شده و مسدولیت پیام های دریافتی ( ورود ) را برعهده دارد. شکل زیر جایگاه هر یک از سرویس دهندگان اشاره شده را نشان می دهد.



سرویس دهنده SMTP به پورت 25 و سرویس دهنده POP3 به پورت 110 گوش خواهند داد.

سرویس دهنده SMTP
زمانیکه از طریق سرویس گیرنده خود اقدام به ارسال نامه الکترونیکی می نمائید ، برنامه سرویس گیرنده با سرویس دهنده SMTP به منظور ارسال نامه های الکترونیکی ، ارتباط برقرار می نماید. سرویس دهنده SMTP موجود ، ممکن است با سایر سرویس دهندگان SMTP به منظور ارسال ( توزیع ) نامه الکترونیکی ارتباط برقرار نماید. شکل زیر نحوه عملکرد سرویس دهنده فوق را نشان می دهد.



کاربران به منظور ارسال نامه الکترونیکی توسط برنامه سرویس گیرنده ، می بایست تنظیمات لازم را انجام دهند. فرض کنید آدرس پست الکترونیکی شما [e-mail] باشد ، در زمان تنظیم پارامترهای برنامه سرویس گیرنده ( بعنوان مثال: Outlook) ، نام سرویس دهنده پست الکترونیکی می بایست مشخص گردد ( فرض کنید نام سرویس دهنده پست الکترونیکی mail.test.com باشد ) . پس از آماده نمودن نامه الکترونیکی و فشردن دکمه "ارسال" ، عملیات زیر انجام خواهد شد :

برنامه Outlook express ، با سرویس دهنده SMTP موجود در mail.test1.com از طریق پورت 25 ، ارتباط برقرار می نماید.

برنامه Outlook Express با سرویس دهنده SMTP مکالمه ای را برقرارو به سرویس دهنده SMTP ، آدرس های فرستنده و گیرنده و محتویات پیام را اعلان می نماید.

سرویس دهنده SMTP آدرس گیرنده ( بعنوان مثال [e-mail] ) را به دو بخش مجزا تقسیم می نماید :
- نام دریافت کننده (Reza)
- نام حوزه (test1.com)

در صورتیکه گیرنده پیام دارای صندوق پستی بر روی همان سرویس دهنده باشد ، سرویس دهنده SMTP پیام دریافت شده را بسادگی در اختیار سرویس دهنده POP3 قرار خواهد داد. در این زمینه از برنامه ای با نام "Delivery agent" ( آژانس توزیع ) استفاده می گردد. در صورتیکه گیرنده پیام بر روی حوزه ای دیگر باشد ، سرویس دهنده SMTP نیازمند برقراری ارتباط با حوزه مربوطه است .



سرویس دهنده SMTP ، با DNS مربوط ارتباط و از او می خواهد که آدرس IP مربوط به سرویس دهنده SMTP حوزه مربوطه را به اطلاع وی برساند. ( فرض این است که گیرنده پیام دارای صندوق پستی بر روی همان کامپیوتر فرستنده نیست ). در ادامه DNS ، آدرس ( و یا آدرس های ) IP مربوط به سرویس دهنده ( سرویس دهندگان ) SMTP مربوط به حوزه مربوطه را اعلام می نماید.

سرویس دهنده موجود در حوزه Test1.com با سرویس دهنده موجود در حوزه Test2.com از طریق پورت 25 ، ارتباط برقرار می نماید. سرویس دهنده SMTP موجود در حوزه Test2.com ، پیام ارسالی را دریافت و آن را در صندوق پستی مربوط به گیرنده قرار خواهد داد.



در صورتیکه سرویس دهنده موجود در حوزه Test1.com قادر به برقراری ارتباط با سرویس دهنده SMTP موجود در حوزه Test2.com نگردد ، پیام مورد نظر در محلی خاص در نوبت قرار می گیرد. سریس دهنده SMTP در اکثر ماشین ها از برنامه ای با نام Sendmail برای ارسال واقعی یک پیام الکترونیکی استفاده نموده و برای پیام های موجود در صف ، از صفی با نام sendmail queue استفاده می گردد. برنامه Sendmail بصورت ادواری( تکراری) سعی در ارسال مجدد پیام های موجود در صف می نماید . مثلا" ممکن است هر 15 دقیقه یکبار تلاش مجدد خود برای ارسال را انجام دهد. پس از گذشت چهار ساعت برای ارسال کننده نامه الکترونیکی ، پیامی مبنی بر وجود اشکال در ارسال نامه ، فرستاده می شود. پس از پنج روز ، اکثر برنامه های پیکربندی Sendmail پیامی مبنی بر عدم موفقیت در توزیع پیام را برای ارسال می دارند.
مبادله اطلاعاتی بین سرویس گیرنده پست الکترونیکی و سرویس دهنده SMTP با استفاده از یک زبان ساده متنی و خوانا، با یکدیگر ارتباط برقرار می نمایند. در ابتدا برنامه سرویس گیرنده خود را معرفی ، آدرس فرستنده و گیرنده و محتویات پیام را مشخص خواهد کرد. ( با استفاده از برنامه telnet می توان با سرویس دهنده پست الکترونیکی و از طریق پورت 25 ارتباط برقرار کرد).سرویس دهنده SMTP از دستورات ساده ای نظیر HELLO,MAIL,RCPT,DATA و ... استفاده می نماید.

HELLO. معرفی برنامه سرویس گیرنده

EHLO . معرفی سرویس گیرنده و درخواست حالت توسه یافته

MAIL FROM. مشخص کردن فرستنده

RCPT TO . مشخص کردن گیرنده

DATA . محتویات پیام را مشخص می کند.

RESET . برای Reset نمودن استفاده می شود.

QUIT . ارتباط را قطع می نماید.

HELP . در رابطه با دستورات توضیحات لازم را ارائه می نماید.

سرویس دهنده POP3
زمانیکه با استفاده از برنامه سرویس گیرنده ، صندوق پستی خود را به منظور دریافت نامه های الکترونیکی بررسی می نمائید ، برنامه فوق با سرویس دهنده POP3 از طریق پورت 110 ارتباط برقرار می نماید. سرویس دهنده POP3 به یک نام Account و رمز عبور نیاز دارد. پس از تایید اعتبار و مجوز شما ، سرویس دهنده POP3 فایل های مربوطه را فعال و امکان دستیابی به آنان را فراهم می نماید.



سرویس دهنده POP3 از مجموعه دستورات متنی ساده ای ، استفاده می نماید :

USER ID . برای ورود user id استفاده می شود.

PASS . برای ورود رمز عبور استفاده می شود.

QUIT . برای قطع ارتباط با سرویس دهنده POP3 استفاده می گردد.

LIST . لیست پیامها بهمراه اندازه آنها را نشان خواهد داد.

RETR . برای بازیابی یک پیام استفاده می شود.

DELE . برای حذف یک پیام استفاده می گردد.

TOP . برای نشان دادن X خط ابتدای پیام استفاده می شود.

برنامه سرویس گیرنده پست الکترونیکی با سرویس دهنده POP3 ارتباط و مجموعه ای از دستورات فوق را به منظور انتقال نسخه هائی از پیام های الکترونیکی بر روی ماشین شما ، انجام می دهد.

ضمائم
برنامه سرویس گیرنده پست الکترونیکی امکان افزودن ضمائم به نامه های الکترونیکی را فراهم می نماید.برنامه فوق همچنین امکان ذخیره نمودن ضمائم همراه یک نامه الکترونیکی را نیز بوجود می آورد . ضمائم یک نامه الکترونیکی می تواند شامل : یک نامه تایپ شده با واژه پرداز ، یک فرم صفحه گسترده ، فایل های صدا ، فایل های گرافیک و یا برنامه های نرم افزاری باشد. معمولا" فایل های ضمائم بصورت متن نمی باشند. ( در صورتیکه اطلاعات ضمائم بصورت متنی باشند ، می توان آنها را در بخش محتویات یک نامه الکترونیکی مستقر کرد).